Crossculturele communicatie: 4 essentiële boeken

Vraag een expat naar culturele misverstanden en de kans is groot dat ze je een verhaal hierover vertellen: van grappige, tragische tot enorm gênante verhalen. Of het nu gaat om taalkundige misverstanden, het verkeerd opvatten van signalen of je simpelweg niet verstaanbaar kunnen maken, communiceren met mensen uit een andere cultuur is moeilijk. Hieronder worden een aantal oorzaken opgesomd waarom dit zo moeilijk is:

• Culturen waarbij context een belangrijke rol speelt (bijv. in Japan) en culturen die veel directer zijn (bijv. in Duitsland) verschillen behoorlijk van elkaar omdat een groot deel van de communicatie suggestief is. In het eerste geval zijn details ontzettend belangrijk. Als je deze details weglaat, kan dat leiden tot een miscommunicatie.
• (Hand)signalen betekenen niet in ieder land hetzelfde. Onderzoek deze verschillen voordat je vertrekt.
• Een lach betekent niet overal hetzelfde. In onze westerse cultuur wordt een (glim)lach geassocieerd met benaderbaarheid. In sommige andere culturen kan het echter geassocieerd worden met oneerlijkheid en soms zelfs met een gebrek aan intelligentie.
• Bepaalde beleefdheidsvormen zijn in sommige indirecte/context culturen van groot belang. Tegelijkertijd kunnen deze (overdreven) beleefdheidsvormen in directere culturen tot negatieve reacties leiden.

Taal is één van de grootste barrières bij crossculturele communicatie. Het is belangrijk om je eigen beperkingen te kennen bij deze vorm van communicatie, in plaats van de lokale taal dan maar helemaal niet meer te spreken. Wees je er wel van bewust dat een verkeerde uitspraak de gehele betekenis van een woord of zin kan veranderen dus hou de uitdrukkingen van je gesprekpartner goed in de gaten en herken tekenen van verwarring.

Maar wat kan je hier als expat aan doen?

Je kunt bijvoorbeeld een crossculturele training volgen bij een grote internationale organisatie. Deze blogpost biedt onvoldoende ruimte om de gehele complexiteit van culturele communicatie en de valkuilen bij deze vorm van communiceren uit te diepen. Dat laten we daarom maar aan de experts over en adviseren om die reden de onderstaande vier boeken. Deze boeken moet iedere expat gelezen hebben voordat hij vertrekt!

1. De Verborgen Dimensie (The Hidden Dimension), Edward T. Haal (1966)
Hall heeft vele jaren veldonderzoek gedaan, samengeleefd met uiteenlopende culturen en werd daarnaast ook ingehuurd door de Amerikaanse overheid om buitenlands personeel interculturele vaardigheden te leren. De schrijver heeft een groot aantal populaire, praktische boeken geschreven over hoe om te gaan met culturele verschillen. Dit boek is zeer gedetailleerd maar zeker de moeite waard.

2. Culturen en Organisaties: Software van de Geest (Cultures and Organizations: Software of the Mind), Geert Hofstede (1993)
Professor Geert Hofstede schetst in dit boek een somber beeld van ons vermogen om andere culturen te begrijpen. Deze analyse baseert hij op jarenlange research naar cultuurshocks, etnocentrisme, stereotypering en verschillen op het gebied van taal en humor. Tegelijkertijd biedt dit gegeven kansen voor degenen die bereid zijn om deze verschillen te overbruggen. De schrijver geeft praktische tips voor organisaties en individuen over hoe zij het overbruggen van deze verschillen in hun voordeel kunnen gebruiken.

3. Het Bewegelijke Leven: Een nieuwe aanpak om waar dan ook heen te verhuizen (The Mobile Life: A New Approach to Moving Anywhere), Diane Lemieux & Anne Parker (2014)
Dit onmisbare boek vormt een praktische handleiding voor degenen die op het punt staan om te emigreren. Het boek gaat in op een gestructureerde en innovatieve aanpak om internationaal te verhuizen. Ieder hoofdstuk vertelt op welke wijze een expat zich aan kan passen aan bepaalde culturen en milieus. Hierbij wordt ook ingegaan op de bijbehorende vaardigheden, handvatten en mindsets om deze overgang te vergemakkelijken.

4. Culturele misverstanden: de Frans-Amerikaanse ervaring (Cultural Misunderstandings: The French-American Experience), Raymonde Carroll (1990)
Dit boek is geschreven door een Franse antropoloog die in Amerika woont en gaat in op specifieke culturele verschillen om grotere verschillen mee bloot te leggen. Het boek is zeer gedetailleerd en legt uit hoe sterk opvattingen rondom geld, vriendschappen, familie, opvoeding en zelfs zoiets simpels als het gebruik van de telefoon kunnen verschillen binnen twee culturen die ogenschijnlijk veel op elkaar lijken.

Geen tijd voor een uitgebreide research?

Intensieve trainingssessies, gegeven door toegewijde experts, zijn van groot belang als je geen tijd hebt om zelf research te doen. U kunt bij aangesloten FAIM-bedrijven terecht voor culturele bewustzijnstrainingen. Vindt een training bij u in de buurt.

Bron: FIDI

U vindt meer informatie op de website van de grootste alliantie van internationale verhuisbedrijven, de FIDI. De Haan is onderdeel van dit unieke netwerk.